Madagaskar. Tomek na Czerwonej Wyspie

Tomasz Owsiany Madagaskar. Tomek na Czerwonej Wyspie

Tytuł Tomek na Czerwonej Wyspie nawiązuje do serii Alfreda Szklarskiego o przygodach Tomka Wilmowskiego. Ale nie jest to typowa książka podróżnicza ani reportaż. To opowieść o byciu na miejscu. Oto młody filolog i tłumacz jakimś zrządzeniem losu ląduje w katolickiej misji gdzieś w madagaskarskiej głuszy, gdzie ma uczyć języka francuskiego. Pracuje zatem, podróżuje, a przede wszystkim wrasta w lokalną społeczność, poznając malgaskie realia pełne sprzeczności: piękno przyrody w sąsiedztwie smrodu i brudu, bogactwo ziemi i nędza jej mieszkańców, prosta mądrość oraz niewiarygodne absurdy. Przygląda się, obserwuje i jest obserwowany, a jego świadomość białego człowieka powoli ulega przeobrażeniu. Jak sam zauważa, początek książki mówi o pierwszych próbach odnalezienia się w fascynującym, cudacznym i przytłaczającym wszechobecną innością świecie, o próbie ustalenia, co jest normalnością. Końcowy rozdział opowiada o samotnej wyprawie na wschód kraju, już oswojonego, zaprzyjaźnionego, bardziej „swojego” niż ciasna, plastikowa i jakoś bardzo odległa Europa…

Jest to zatem książka o odkrywaniu Madagaskaru. O nowych pejzażach, zapachach, impresjach i twarzach. O kompleksach miejscowych, o łapówkarstwie, o kontraście dwóch światów, o języku malgaskim i o „żywej wodzie z cycka”. O niespokojnym śnie i przenikaniu natury, o muzyce i o miękkości lemurzych łapek. O podejściu do śmierci, o sile plotek i o prowincjonalnej moralności. O wyjątkowości bycia nauczycielem. O długiej drodze na północ z kozami na dachu, o nienawiści do psów i o kopalniach szafirów. O klątwach, czarownicach i olbrzymach, o docenianiu drobiazgów, o traktowaniu kobiet, chciwości oraz o tym, jak dyrektor gimnazjum został sprzedawcą nawozu. O wspaniałościach pierwotnego lasu i o wiosce poszukiwaczy złota. O urzędowym piśmie z prośbą o pożyczenie pary nożyczek. O tym, że łatwiej wykopać migdałecznik niż wyrwać własne korzenie…

Tomasz Owsiany (1984)

– urodzony w Toruniu, mieszka we Wrocławiu. Absolwent wydziału filologii romańskiej. Z zawodu tłumacz konferencyjny, czasami pomocnik w pracowni konserwacji i współorganizator koncertów.

Pracuje w międzynarodowej korporacji. Prywatnie miłośnik przyrody i podróży oraz zapalony kucharz i malarz figurek bitewnych. W czerwcu 2011 r. dołączył do misji katolickiej na Madagaskarze, gdzie pracował przez dziewięć miesięcy, poznając przy okazji kraj i opisując jego zaskakującą codzienność.

Fragment książki Madagaskar. Tomek na Czerwonej Wyspie:

***

Lemury. Odliczałem dni do naszego pierwszego spotkania, dlatego z latarką w ręku, nim jeszcze zniknę w refektarzu, gnam w stronę klatki. Pary doskonale okrągłych, odblaskowych oczu poruszają się w ciemności; kilka kosmatych ciał ląduje ze sprężystym impetem na drucianej siatce i zawija na niej chwytne łapki. Oglądam zgrabne paluszki o płaskich opuszkach oraz nieznacznie wydłużone stopy. W snopie światła czmycha szarobrunatne, polarowe futerko. Chrumkają? Cała rodzina chrumka! Bardzo mocno wierzyłem, że lemury przemawiają głosem Jarosława Boberka… Niestety – i czarno-białe lemury katta, z których wywodzi się Król Julian, i eulemury brązowe, wszystkie pochrumkują jak warchlaki. Nie można dać się zwieść kreskówkom: lemury to dzikie zwierzęta, które gryzą często i głęboko. Nie kieruje nimi co prawda agresja, ale ugryzienie z przestrachu, chęci sprawdzenia cielistej materii bądź przypadkowe kłapnięcie szczęką i tak oznacza konieczność szycia. Kawałki owoców, resztki ryby czy kulki ryżu trzeba im podawać prosto do pokrytych czarną skórą łapek. Małe osobniki można oswoić, choć i wtedy pozostają nieprzewidywalne. Pierwsza para lemurów trafiła tu właśnie od pokiereszowanego właściciela. Przy karmieniu należy więc pilnować granicy zasięgu ich paszcz, które nierzadko wysuwają się przez dziury w siatce. 

Nazajutrz rano lemury poderwą się na widok plastra ananasa. Z amokiem w oczach i przeuroczo głupkowatym wyrazem twarzy zaczną sięgać po jedzenie. Czasem chwycą i obejmą mocno mój palec. Potem będą oblizywać własne palce z resztek owoców, by chwilę później zająć się znowu gonitwami po gałęziach martwego drzewa, sjestą pod drewnianą ławą i amorami pod byle pretekstem. W wielu zachowaniach przypominają małpy ogoniaste, choć to całkiem odmienny, sobie właściwy gatunek. W sąsiedniej klatce mieszka stara samica, która zaprzyjaźniła się ze swym współlokatorem: żółwiem lądowym. Często siada na jego skorupie i podjadając mango, wozi się wygodnie, nie narzekając na tempo. Wspólnie kończą ananas i ślepiami proszą o dokładkę. W przedsionku refektarza stoją kosze pełne przywiezionych owoców; wyjmuję parę rambutanów. Przed klatką dziewczyneczka w podziurawionej sukience trzyma za rękę trochę starszego brata. Słuchają w milczeniu, jak ciemne pyszczki mlaskają wyjadając białawy miąższ. Uśmiecham się. 

– Chcecie je pokarmić? – pytam, podając dzieciom gałązkę. Biorą ją nieśmiało, po czym, nie spuszczając ze mnie wzroku, wkładają owoce do buzi. Idioto! One nie przyglądały się lemurom, tylko niedostępnym przysmakom, którymi je karmisz! – załamuję nad sobą ręce. Zachowałem się jak dawny kolonizator karmiący psa polędwicą. W Mampikony liczi i rambutany sprzedaje się na sztuki za niemałe pieniądze; wiele dzieci nigdy ich nie próbowało. To, co z czasem oczywiste, z początku nie przychodzi do głowy. A potem trudno wytłumaczyć dzieciom, dlaczego odwiedzająca nas wolontariuszka z Francji wyrzuca przy nich resztkę chipsów i coca-coli do śmieci. 

***

Opinie o książce Madagaskar. Tomek na Czerwonej Wyspie można przeczytać na stronie Lubimyczytac.pl